Hoe werkt creativiteit?

Hoe werkt creativiteit?

IMAGINE: How Creativity Works from Flash Rosenberg on Vimeo.

Flash Rosenberg imagines how the ideas in IMAGINE are tackled, tickled and teased-out by the author Jonah Lehrer.

direction and live-drawing by Flash Rosenberg
video edit by Lin Sorensen
narration: Jonah Lehrer

IMAGINE: How Creativity Works, by Jonah Lehrer
published by Houghton Mifflin Harcourt

animation © Flash Rosenberg 2012
flashrosenberg@gmail.com

In ‘Imagine: hoe creativiteit werkt’ schrijft Jonah Lehrer over hoe nieuwe ideeën ontstaan. Hij baseert zich hierbij op recent neurologisch en psychologisch onderzoek. Het levert verrassende conclusies op: creativiteit is niet een talent van uitverkorenen en komt ook niet uit het niets. Het is een combinatie van denkprocessen die we allemaal kunnen leren gebruiken. ‘Imagine’ is een sprankelend boek dat u helpt creativiteit te begrijpen en zelf creatiever te worden.

Mediterrane tijd

Mediterrane tijd

De invloed van de mediterrane tijd op het creatieve proces.

In Epidavros zitten er zoveel meer uren in een dag om te werken en ook  te lanterfanten.
De tijd bestaat niet, alleen de baan van de zon.

Om zes uur ‘smorgens zijn de cicaden nog niet wakker, maar ik wel. Ik ontwaak met het kinderlijke plezier om in de frisse ochtend buiten in mijn atelier te gaan schrijven. Meestal heeft zich dan ook een ideetje in mijn hoofd genesteld, dat dringend beschreven moet worden. Mijn katten verzamelen zich gezellig rondom me, terwijl de rest van de wereld nog slaapt. Het geluid van een verre tractor kondigt ander leven aan, de zon komt prikt voorzichtig door de bomen. De dag houdt een belofte in, alles is nog mogelijk. Ik houd van die ochtenduren in mijn atelier in Epidavros, waarin ik geconcentreerd aan één ding kan werken. Als de zon net boven het schiereiland Methana uitkomt ga ik zwemmen en even luieren langs het strand en stenen en veren zoeken. Het is stil aan het strand, de zee is nog koel, de zon staat nog laag en als ik geluk heb lopen er nog meeuwen op het strand. Het is fijn om het werk even te laten liggen en in die ochtendstilte te bewegen in het water. Juist dan komen de betere ideeën bovendrijven, de verbeteringen, de aanvullingen, verandert er iets van richting. Hoe heerlijk is het dan dat ik, voor de zon mij van mijn werkplek wegbrandt, nog ruim de tijd heb om dat allemaal uit te werken. De zon bepaalt mijn ritme, niet de klok.

Het is alsof er daar in de Griekse zomer meer uren in een dag zitten. Ik slaap meer, ik luier meer, ik zwem iedere dag, ik kook uitgebreider, ik heb tijd voor praatjes op straat en toch verzet ik meer werk voor mijn projecten dan in Nederland. De ontspannen sfeer maakt dat ik beter luister naar mijn ingevingen, dat ik ze lekker kan laten opwarmen in de zon tot ze rijp zijn. Een verhaal is makkelijker geboren en de kwaliteit is hoger, omdat ik me beter kan concentreren. Er zijn minder telefoontjes, minder mails, die beantwoord moeten worden, ik laat me niet afleiden door alle prachtige filmpjes en artikelen, die door mijn internet vrienden aangeraden worden. De to-do lijstje hoeven niet geschreven te worden, want mijn  ritme is iedere dag bijna hetzelfde. Het gevoel van moeten is ver weg. Ik heb geen of weinig afspraken met anderen. Dat geeft rust in het hoofd.
Natuurlijk zijn er ook van die ochtenden dat ik niet op gang kom en maar wat speel met de katten, twintig keer opnieuw begin, de afwas ga doen, nauwkeurig  mieren en cicaden bestudeer, maar altijd is er daarna een moment waarop het weer gaat stromen. De incubatietijd van een nieuwe geboorte.

In Epidavros spring ik met een gevoel voor avontuur ‘smorgens vroeg uit mijn bed, ook al heb ik de avond tevoren nog tot laat van de frisse avond genoten. ‘sMiddags tijdens de hete uren slaap ik wel weer om daarna aan de tweede dag te beginnen. De zon is achter het huis verdwenen en mijn atelier lonkt. Stenen en cement, nieuwe ontwerpen maken, verven, tegels gieten. Om deze tijd hoor ik overal kinderstemmen, het is speeltijd. Mozaïek maken vraagt een andere concentratie dan schrijven en lawaai en kindergegil storen me dan niet. De namiddag duurt in Griekenland tot het donker wordt. Dat geeft een gevoel van zeeën van tijd, alsof er meer uren in de dag zitten.

Creativiteit heeft concentratie nodig en lanterfanten. Het werk dat achter de schermen van het bewuste ik gedaan wordt, komt er dan plotseling uit als de aandacht gericht wordt. Dat werkt zo als ik aan een boekje schrijf, een workshopprogramma ontwerp, een theatervoorstelling vormgeef, een talking stick of mozaïek maak.
Dus wat is optimaal voor een creatief proces?
* Weg uit de hectiek, ergens anders heen.
* Een regelmatig ritme en het ritme van de natuur.
* De agenda is leeg, geen afspraken met anderen.
* Een inspirerende plek, het liefste buiten of met een ruim uitzicht.
* Iedere paar uur even iets anders doen wat geen hoofdinspanning vergt, zoals zwemmen, wandelen, boodschappen doen, in de tuin werken, huishoudelijk werk.
* Internet, telefoon en televisie beperken tot een minimum.
* Luieren, mijmeren, lanterfanten.
* Genieten van het proces.

Hier begint de reis. De start van een nieuw avontuur.
Hoe begin jij jouw avontuur?  Hoe zorg jij ervoor dat je ruimte en concentratie creëert voor jouw avontuur?

Creatieve workshops bij Karidiès in Epidavros: Verhalen vertellen, Griekse taal op 3 niveaus, acteren, synergetisch teamwork, de godin in jou, verhalende fotografie, schilderen en plein air, ontdek de muze in jou.

Een serie artikelen over de ontwikkeling van jouw creativiteit.

Think different

Think different

The people who are crazy enough to think they can change the world, are the ones who do.

 

 

Ontwikkel jouw eigen creativiteit en ontdek je ongekende mogelijkheden. Kijk voor meer inspiratie op: Blogs over creativiteit

Ik geloof in de oneindige mogelijkheden van onze creativiteit.

De roep om creativiteit

De roep om creativiteit

De linkerkant praat, de rechterkant ervaart.

De roep om creativiteit hoorde ik in 2011 heel vaak. Waarom komt die roep juist nu ineens zoveel voor?
Juist nu, omdat zekerheden verdwijnen en alles op zijn kop lijkt te staan. Oude waarden brengen kennelijk geen geluk.
Juist nu, omdat een verharding van waarden optreedt in onze samenleving.
Juist nu, omdat een rationele benadering niet voldoende is om gelukkig te zijn in je werk.
Omdat je werk wilt doen waarin je een waardevolle bijdrage levert.
Omdat leven en werken verbonden zouden moeten zijn en niet gescheiden.
Omdat de gehele mens en het natuurlijke leven niet mee mogen doen in de vragen die het werk nu aan je stelt.
Omdat heel veel mensen het zat zijn om te werken, alleen uit materialistisch oogpunt.

De afgelopen maand ontmoette ik een paar collega’s die heel graag hun creativiteit weer wilden ontdekken.
*Toen ze me zag zei ze meteen ‘zingen’. We hadden elkaar al eens eerder ontmoet tijdens een twitteretentje. Ze vertelde me toen dat ze graag wilde zingen, maar niet durfde, omdat iedereen altijd zei dat ze het niet kon. Nu een jaar later zag ze mij en schreef meteen op dat ze nu toch echt ging zingen.
*Hij zat onderuit gezakt op de stoel, tijdens de workshop over social media. Ik vroeg hem of hij er eigenlijk wel zin in had. ‘Ik wil eigenlijk alleen maar een scenario schrijven, een oude droom’, zei hij.
*Zij schreef mij dat ze niet kon komen op de dag van de workshop talking sticks maken, maar er wel van droomde om weer creatief te kunnen zijn. We wisselden een paar mails uit en een paar dagen later mailde ze: ‘Karen ik heb een middag vrij genomen en ben gaan schilderen, het was heerlijk en er kwamen zomaar kinderschilderijtjes uit.’
* ‘Ik ben weer ochtendpagina’s gaan schrijven, met de hand en er komen alweer mooie ontdekkingen uit. Ik heb er een speciale plek voor gemaakt net als jij met je kleine witte bureautje. Ik zag dat bij jou staan en toen je erover vertelde, dacht ik: dat moet ik ook weer gaan doen.’ En zo geschiedde.

Deze vier creatievelingen vertelden mij hun verhaal deze maand. Ze voelden dat ze hun creativiteit de ruimte wilden geven en dat iets in hen ze tegenhield. Ze waren op zoek naar de eerste stap om te durven, te geloven in zichzelf en de weg vrij te maken om te creëren.

Linkerhersenhelft
We leven in een tijd waarin de waarden van de linkerhersenhelft beloond worden. Een tijd waarin onze prestaties nooit voldoende lijken en we hollen dus achter die ratelende linkerhersenhelft aan, die een hoop stress veroorzaakt en ons afgescheiden houdt van onze werkelijke drijfveren en verbondenheid.
Met linker hersenhelft kunnen we spreken, analyseren, categoriseren, calculeren. De linkerhersenhelft denkt in een rechte lijn en is heel praktisch. Deze houdt zich bezig met het verleden en met de toekomst. Alle indrukken van het moment worden in details geordend en georganiseerd. Het legt verbanden met wat we in het verleden hebben geleerd en voorspelt alle mogelijke uitkomsten in de toekomst. Dat ratelen van de hersenen verbindt onze interne wereld met onze externe wereld. Het is de stem die zegt ‘Ik ben, ik ben’ en maakt ons daarmee afgescheiden van de rest van de wereld.

Rechterhersenhelft
In de rechterhersenhelft draait het allemaal om NU. Zij denkt in beelden, zij weet hoe dit moment ruikt, voelt, smaakt en klinkt. Zij is onze intuïtie. Zij voelt dat we een wezen van energie zijn en verbonden met alle energie om ons heen en dat we allemaal verbonden zijn met elkaar. De rechter hersenhelft creëert, is tijdloos, empathisch en verbonden. De mensen die de rechterhersenhelft gebruiken zien het geheel. Zij kunnen samen delen en creëren.
Dat is precies waar het in onze tijd aan ontbreekt: Saamhorigheid. Hoewel alle voorwaarden ervoor zijn geschapen, blijven we in het verleden leven. Alle mensen zijn uitgestroomd over de hele wereld en via internet kan iedereen elkaar bereiken. Saamhorigheid ligt klaar, maar we reageren nog met angst vanuit een verleden, door de overmacht van onze linkerhersenhelft. Verbondenheid en creativiteit zijn nodig om nieuwe wegen te vinden in onze vastgelopen wereld.

Jill Bolte Taylor is een neuroanatoom en heeft een herseninfarct gehad waar ze volledig bovenop gekomen is. Zij vertelt haar verhaal en heeft de grote verschillen tussen de hersenhelften zelf ervaren toen haar linkerhersenhelft niet meer functioneerde.

Succes door verbinding
Werkelijk succes bereik je met de ontwikkeling van beide hersenhelften.
In deze tijd van grote veranderingen is de behoefte aan creatieve impulsen en oplossingen groot. De overheersing van de gaven van de linkerhersenhelft hebben een sterk individu gerichte samenleving, crises en oorlogen gecreëerd. Het wordt tijd om naar een natuurlijke ordening terug te keren, waarin integratie en begrip een grote rol spelen, onze intuïtieve vaardigheden krachtiger worden en er een nieuw wereldbeeld kan ontstaan vanuit het perspectief dat alles en iedereen onderling verbonden is. Zo kan de onbalans hersteld worden.

Kunstenaars zijn mensen met een sterk ontwikkelde rechterhersenhelft. Zij kunnen ons leren verbinding te maken tussen de twee. De leraarkunstenaar heeft beide hersenhelften ontwikkeld, kan aansluiting vinden en een opening bieden tot het nieuwe leren door ervaring en creativiteit.
Deze mensen hebben we op dit moment hard nodig om tot een vollediger bewustzijn en harmonieuze acties te komen en een verandering te bewerkstelligen.

In de geschiedenis zijn mooie voorbeelden van succesvolle mensen die hun beide hersenhelften in grote mate ontwikkeld hadden. Winston Churchill was strateeg en kunstschilder.
Leonardo Da Vinci was kunstschilder, beeldhouwer en ontwerper van een helikopter.

Je kunt de rechterhersenhelft ontwikkelen door kunstzinnige uitingen, zoals schrijven, tekenen, musiceren, toneel spelen en door naar muziek te luisteren.

Begin nu
Zonder een daadwerkelijke stap te maken komen dromen en wensen ook niet uit. Zet de eerste stap en begin. Thuis en op het werk. Verbinding brengen in teams, samenwerken, ervaren in plaats van alleen maar te praten over. Creëer ruimte en tijd om te kunnen beginnen. Laat de creativiteit stromen.

Tips voor de aanstaande kerstvakantie
* Haal die vergeten gitaar, of schildersspullen van de zolder en speel.
* Als er kinderen in de buurt zijn, speel, teken, plak, knip, zing met ze mee.
* Bezoek een museum, concert of toneelvoorstelling.
* Richt in je huis een hoekje in dat alleen voor jou is, voor je creatieve kind.
* Koop kleurpotloden, papier, een mooi schrift en begin.
* Maak een wandeling in de natuur, alleen en schrijf erover.
* Schrijf je nu in voor een creatieve workshop. In januari beginnen veel cursussen weer.

Mijn creatieve workshops voor 2012
Ik help anderen om weer creatief te zijn, om weer samen te zijn, om authentiek te zijn, zodat we een liefdevolle en begripvolle samenleving creëren. Ik werk met theaterwerkvormen, schrijven en schilderen en de natuur, om werkelijk te ervaren dat je potentieel groot is , groter dan je tot nu toe dacht. De linkerkant praat, de rechterkant ervaart. Ik breng ze samen.

Workshop praatstok maken, waarin je jouw creativiteit (her)ontdekt en een prachtig middel tot communicatie en saamhorigheid maakt. 21 januari in Utrecht. De praatstok. Lees wat de praatstok betekent.

Workshop: De muze in jou, om je creatieve kind tot leven te wekken. ( 1 dag in Woerden) 12 mei, 19 mei, 2 juni 2012

Workshop De godin in jou, voor vrouwen van 50+ die een nieuwe richting aan hun leven willen geven en op zoek zijn naar hun authentieke waarden en verlangens. 12 – 19 aug. 2012 in Epidavros, Griekenland.

Workshop: Verhalen vertellen, waarin je op een levendige manier verhalen leert vertellen, een praatstok maakt en de methode van de praatstok leert toe te passen. 11 februari in Utrecht en 29 april – 6 mei in Epidavros, Griekenland

Workshop: Creatieve werkvormen om samen te werken, waarin je werkvormen leert om teams in beweging te krijgen en vertrouwen en samenwerken te stimuleren. 16 maart in Utrecht en 29 juli – 5 aug. 2012 in Epidavros, Griekenland

Workshop:Verhalende fotografie De kracht van verbeelding. Maak je eigen beeldverhaal geïnspireerd door verhalen in het Griekse culturele landschap. Van 9 – 16 sept. 2012 in Epidavros, Griekenland

Workshop: Schilderen en plein air Buiten schilderen met de kleuren en geuren van het Griekse landschap. Van 2 – 9 sept. 2012 in Epidavros, Griekenland

Workshop: acteren /elementair spel Bespeel het moeilijkste instrument dat er is : jezelf. Voor trainingsacteurs die geen toneelopleiding hebben gehad. Van 22 – 29 juli 2012 in Epidavros, Griekenland

Teamcoaching. Waarin ik teams op een creatieve manier begeleid naar onderling vertrouwen en een hechte samenwerking. ( 1 of 2 dagdelen in Nederland)

Meer artikelen in dit magazine over creativiteit.

Wat is jouw actie om tot meer creativiteit te komen?
Reageer en vertel jouw verhaal.

Ik wens je een creatief 2012
Karen de Vries

Verhalen openen ons hart

Verhalen openen ons hart

Verhalen openen ons hart

Een goed verhaal boeit, prikkelt en inspireert. Als je geraakt wordt door een verhaal, is de impact groot. Je herinnert je het verhaal later nog, het heeft iets in je wakker gemaakt, iets van jou geopenbaard. Iedereen luistert graag naar een goed verhaal. Een verhaal kun je meebeleven omdat het een beeld is. Het prikkelt de fantasie, het beeldend vermogen. Het verhaal is een metafoor. Een verhaal raakt iets van de diepere, nog onbekende wereld in ons. Het raakt een gevoel, een emotie, een verlangen, een levensreis, spirituele krachten. Verhalen raken het hart, openen het hart en geven op die manier inzicht in wat verborgen leek en zich nu kan openbaren.
Verhalen helpen ons om onze levensweg te ontdekken en te volgen.

Onze wereld luistert te weinig naar verhalen. We denken in concepten, in doelen, in macht en geld. We zijn afgesneden van het hart. Verhalen brengen de connectie met het hart en de ziel terug.
In deze tijd waarin iedereen gegrepen is door crisis, oorlog, maar ook bevrijding van dictators, is de zoektocht terug naar het hart van wezenlijk belang. De afgescheidenheid van het hart brengt chaos en verwarring. Verhalen helpen om weer een heel mens te worden, om te voelen dat het leven een persoonlijke reis is, die verbinding heeft met andere reizen. Van verhalen leren we dat we in verbinding staan met alles wat is.

Er zijn zoveel verschillende verhalen, persoonlijke verhalen, volksverhalen, dierenverhalen, natuurverhalen, sprookjes, sagen, legenden, mythen.

Joseph Campbell zegt over mythen. ‘De mythe is een metafoor. De voorstellingswereld van de mythologie is een symbool voor de spirituele krachten binnen in ons; als hij wordt uitgelegd als zou hij betrekking hebben op historische of natuurlijke gebeurtenissen, waarvan de wetenschap aantoont dat ze niet plaats gevonden kunnen hebben, ben je op de verkeerde weg.
Mythen zijn niet afkomstig uit een systeem van concepten; ze zijn afkomstig uit een systeem van leven; ze komen uit een dieper centrum. Mythen komen van waar het hart zetelt en waar de ervaring is, ook al vraagt het verstand zich af waarom mensen die dingen geloven. Mythen verwijzen niet naar de feiten; mythen verwijzen voorbij de feiten naar iets dat de feiten bezield. In wezen zijn mythologieën enorme gedichten die vertolkingen zijn van inzichten en enigszins een idee geven van de pracht, het mirakel en het wonder van leven.’

Verhalen vertellen of voorlezen

In een training of andere lessituatie kun je een verhaal als metafoor gebruiken.
Open met een verhaal. Je kunt het vertellen of voorlezen. Vertel het beeldend, met beweging en emoties. De luisteraars zullen met je mee ademen.
Jouw verhaal is een krachtig middel om de persoonlijke verhalen van de cursisten te openen. Jouw verhaal zal hun harten openen. Zorg dat ze in die modus blijven, door ze meteen zelf te laten vertellen of hun associaties te laten opschrijven of te tekenen. Voor je het weet sluit iedereen zijn gevoel weer en gaan ze over tot de orde van de dag en heeft het verhaal haar impact misgelopen.
Een verhaal is een krachtig middel om het hart te openen.

Vertellen met de talking stick

Om de magische sfeer van het verhaal te behouden kun je gebruik maken van de praatstok (talking stick).
Vraag iedereen om meteen na het verhaal enkele associaties met een persoonlijk verhaal op te schrijven of te tekenen. Kleurpotloden helpen om beeldend, associatief en kleurrijk te blijven. Kleurpotloden maken verbinding met de creatieve eigenheid van het kind in ons, onze rechterhersenhelft. Een pen maakt verbinding met de linkerhersenhelft, ons denken, verantwoordelijkheid. Dat wil je niet.
Daarna mag iedereen zijn eigen verhaal vertellen, zonder onderbrekingen en vragen van anderen. Geef de verteller een kleurrijke, beeldende talking stick in handen. Dat houdt de magie en de aandacht vast. Als de verteller uitgesproken is, neemt iemand anders de talking stick over en vertelt zijn eigen verhaal.
Pas na alle verhalen volgt een samenvatting, nabespreking of conclusie, zodat iedereen tijdens de vertelronde in contact met het hart blijft.

Een verhaal onthult de mysteries van het leven.

Verhalen kun je vinden op deze website onder het kopje: Verhalen
Een website vol met volksverhalen: Volksverhalen Almanak
De betekenis en het gebruik van de talking stick beschrijf ik op: Talking stick
Wil je jouw persoonlijke talking stick maken? Kom dan naar de workshop:Talking stick maken

Ter inspiratie: Het boek van Joseph Campbell: ‘Wat mythen ons vertellen’