De invloed van de mediterrane tijd op het creatieve proces.
In Epidavros zitten er zoveel meer uren in een dag om te werken en ook te lanterfanten.
De tijd bestaat niet, alleen de baan van de zon.
Om zes uur ‘smorgens zijn de cicaden nog niet wakker, maar ik wel. Ik ontwaak met het kinderlijke plezier om in de frisse ochtend buiten in mijn atelier te gaan schrijven. Meestal heeft zich dan ook een ideetje in mijn hoofd genesteld, dat dringend beschreven moet worden. Mijn katten verzamelen zich gezellig rondom me, terwijl de rest van de wereld nog slaapt. Het geluid van een verre tractor kondigt ander leven aan, de zon komt prikt voorzichtig door de bomen. De dag houdt een belofte in, alles is nog mogelijk. Ik houd van die ochtenduren in mijn atelier in Epidavros, waarin ik geconcentreerd aan één ding kan werken. Als de zon net boven het schiereiland Methana uitkomt ga ik zwemmen en even luieren langs het strand en stenen en veren zoeken. Het is stil aan het strand, de zee is nog koel, de zon staat nog laag en als ik geluk heb lopen er nog meeuwen op het strand. Het is fijn om het werk even te laten liggen en in die ochtendstilte te bewegen in het water. Juist dan komen de betere ideeën bovendrijven, de verbeteringen, de aanvullingen, verandert er iets van richting. Hoe heerlijk is het dan dat ik, voor de zon mij van mijn werkplek wegbrandt, nog ruim de tijd heb om dat allemaal uit te werken. De zon bepaalt mijn ritme, niet de klok.
Het is alsof er daar in de Griekse zomer meer uren in een dag zitten. Ik slaap meer, ik luier meer, ik zwem iedere dag, ik kook uitgebreider, ik heb tijd voor praatjes op straat en toch verzet ik meer werk voor mijn projecten dan in Nederland. De ontspannen sfeer maakt dat ik beter luister naar mijn ingevingen, dat ik ze lekker kan laten opwarmen in de zon tot ze rijp zijn. Een verhaal is makkelijker geboren en de kwaliteit is hoger, omdat ik me beter kan concentreren. Er zijn minder telefoontjes, minder mails, die beantwoord moeten worden, ik laat me niet afleiden door alle prachtige filmpjes en artikelen, die door mijn internet vrienden aangeraden worden. De to-do lijstje hoeven niet geschreven te worden, want mijn ritme is iedere dag bijna hetzelfde. Het gevoel van moeten is ver weg. Ik heb geen of weinig afspraken met anderen. Dat geeft rust in het hoofd.
Natuurlijk zijn er ook van die ochtenden dat ik niet op gang kom en maar wat speel met de katten, twintig keer opnieuw begin, de afwas ga doen, nauwkeurig mieren en cicaden bestudeer, maar altijd is er daarna een moment waarop het weer gaat stromen. De incubatietijd van een nieuwe geboorte.
In Epidavros spring ik met een gevoel voor avontuur ‘smorgens vroeg uit mijn bed, ook al heb ik de avond tevoren nog tot laat van de frisse avond genoten. ‘sMiddags tijdens de hete uren slaap ik wel weer om daarna aan de tweede dag te beginnen. De zon is achter het huis verdwenen en mijn atelier lonkt. Stenen en cement, nieuwe ontwerpen maken, verven, tegels gieten. Om deze tijd hoor ik overal kinderstemmen, het is speeltijd. Mozaïek maken vraagt een andere concentratie dan schrijven en lawaai en kindergegil storen me dan niet. De namiddag duurt in Griekenland tot het donker wordt. Dat geeft een gevoel van zeeën van tijd, alsof er meer uren in de dag zitten.
Creativiteit heeft concentratie nodig en lanterfanten. Het werk dat achter de schermen van het bewuste ik gedaan wordt, komt er dan plotseling uit als de aandacht gericht wordt. Dat werkt zo als ik aan een boekje schrijf, een workshopprogramma ontwerp, een theatervoorstelling vormgeef, een talking stick of mozaïek maak.
Dus wat is optimaal voor een creatief proces?
* Weg uit de hectiek, ergens anders heen.
* Een regelmatig ritme en het ritme van de natuur.
* De agenda is leeg, geen afspraken met anderen.
* Een inspirerende plek, het liefste buiten of met een ruim uitzicht.
* Iedere paar uur even iets anders doen wat geen hoofdinspanning vergt, zoals zwemmen, wandelen, boodschappen doen, in de tuin werken, huishoudelijk werk.
* Internet, telefoon en televisie beperken tot een minimum.
* Luieren, mijmeren, lanterfanten.
* Genieten van het proces.
Hier begint de reis. De start van een nieuw avontuur.
Hoe begin jij jouw avontuur? Hoe zorg jij ervoor dat je ruimte en concentratie creëert voor jouw avontuur?
Creatieve workshops bij Karidiès in Epidavros: Verhalen vertellen, Griekse taal op 3 niveaus, acteren, synergetisch teamwork, de godin in jou, verhalende fotografie, schilderen en plein air, ontdek de muze in jou.
Een serie artikelen over de ontwikkeling van jouw creativiteit.
De reis naar mijn bestemming
In een opwelling was ik naar Griekenland vertrokken op 15 augustus 1986. Onbekend met het feit dat ik op een grootse feestdag arriveerde, zat ik in een volle bus naar mijn bestemming. Totaal onvoorbereid, zonder taal- en reisgids. Deze plotselinge ingeving maakte dat ik ontvankelijk was voor wat de reis mij bracht. Naast mij in de bus zat een acteur en ik werkte in die dagen ook als actrice en regisseur. Dat was het begin van de reis naar mijn nieuwe leven. De acteur bleek de broer van de vriend van mijn vriendin te zijn, naar wie ik op weg was. Hij vertelde mij over het Griekse theater en Epidavros.
Zo kwam het dat ik verder reisde en op 22 augustus 1986 mijn eerste voorstelling in het theater van Epidavros zag: ‘Nefelis’ (De wolken) van Aristophanes van het Nationale theater van het Noorden uit Thessaloniki. Twee keer bezocht ik de voorstelling en overdag nogmaals het theater, zo zeer was ik onder de indruk en tot tranen toe geroerd door deze plek. Ik was gelouterd, er had katharsis* plaatsgevonden.
‘s Nachts in de disco van Epidavros danste ik met alle acteurs, met wie ik geen woord kon wisselen, intuïtief en woordeloos.
Een Griekse taal-cursiste zie eens tegen me, toen ik haar heel uitgebreid mijn verhaal vertelde over mijn aankomst in Epidavros: ‘Karen, je zei overal ‘JA’ tegen, die ontvankelijkheid maakte dat je jouw pad vond en de weg bereidt voor anderen’
Vele gidsen hebben me hier gebracht: mijn vriendin, de acteur, een jongen die me een lift gaf en me mijn eerste kamer wees, de disco-eigenaar die me in contact met de acteurs bracht.
Ja, ik zei: ‘ ja’, tegen al die nieuwe ervaringen. Dank, ik bedank allen, dat ze toen mijn gids waren en dat ik mijn bestemming gevonden heb.
Gebleven
De kamer die ik huurde voor mijn verblijf toen, heb ik vele jaren bewoond en ik werd deel van de familie. Ik voelde me thuis, opgenomen in het Griekse boeren- en vissersdorp. Ik leerde de taal en kwam iedere zomer terug en al snel ook in de andere vakanties.
Ik huurde mijn eigen studio en gaf theatercursussen, later groeide dat uit tot een Cultureel Centrum. Het verlangen om er te gaan wonen groeide gestaag met de jaren. Ik ontmoette mijn huidige (Griekse) partner en we wonen nu vele jaren samen in een klein huisje met een grote tuin, vijftien katten en mijn geweldige atelier, waar ik mozaïektegels maak met de stenen die ik aan het strand vind.
Zodra we een stuk van onze sinaasappelboomgaard met bouwvergunningen hebben verkocht, komt onze droom uit, om ons eigen huis te bouwen.
Natuur
Het boerenleven in een eenvoudig dorp bevalt me goed. Ons leven volgt de natuur en het klimaat. We eten onze eigen verbouwde vruchten en groenten. We onderhouden een levendige ruilhandel met vrienden en buren. De één heeft vis, de ander citroenen. We geven wat wij hebben en zij geven wat zij hebben. De natuur geeft ons ook in overvloed. In de winter plukken we wilde groenten in de bergen, maken we olijfolie van onze olijven en in het voorjaar schenken de bergen ons alle kruiden voor de geurige Griekse recepten. In de zomer hangen onze bomen zwaar van de mandarijnen, sinaasappels en citroenen.
In Epidavros met mijn voeten in de zware rode klei is het niet moeilijk om naar mijn gevoel te luisteren en te weten waar ik thuis ben. De rust en de aandacht voor het leven geven me het gevoel dat ik leef en niet geleefd word, zoals me in Nederland vaak overkomt. Hier gaat alles langzaam. Ik kan het leven bijhouden, het rent me niet voorbij.
Epidavros
Epidavros is van oudsher een heilige plaats waar genezing gevonden werd voor allerhande kwalen.
De god en geneesheer Asklepios voerde de scepter in het heiligdom.
Ik vind hier genezing van stress, van streven naar geld en status, van carrièreplanning, van timemanagement, van files, van alles wat gisteren af had moeten zijn, van moeten, van een overheersende rationele instelling.
Ik vond hier mijn kunstenaar terug, ik vond de helende kracht van natuur en cultuur. Ik vond de verbinding van vandaag met de wijsheid van de antieke historie. Ik vond rust en inspiratie in de eenvoud van het boerenleven. Ik vond de filosofie en de mythologie en niet in de laatste plaats mijn intuïtie, die mij JA laat zeggen tegen al wat goed voor mij en mijn omgeving is.
Theater
Inmiddels heb ik wel honderd voorstellingen in het theater van Epidavros gezien en er zelf zo’n vijftien geregisseerd met de spelers die uit Nederland kwamen om door mij in de mysteriën van de Griekse tragedies ingewijd te worden. Griekse mythologie en Griekse tragedies in het bijzonder hebben mijn hart gestolen en ze verrassen me telkens weer met hun prachtige poëzie en nog altijd ware teksten.
De reis naar mijn bestemming begon met de Griekse komedie ‘De wolken’ van Aristophanes, de eerste voorstelling die ik het theater zag, over de strijd tussen de oude en de moderne opvoeding.
Als laatste laat ik hier Aristophanes aan het woord met de hoofdpersoon uit de wolken ‘Strepsiades’, die tegen zijn zoon zegt:
‘Bedenk dat alle schulden straks
terugvallen – alle!- op jouw eigen hoofd.
O, had die koppelaarster, die mij aan
jouw moeder heeft geholpen, nooit geleefd!
Ik had een heerlijk plattelandsbestaan,
vuil, bezemloos, een slaapplaats waar ik wou
en bijen, schapen en olijvenkoek
volop. Toen trouwde ik vanaf het land
die stedemaagd en nicht van Megakles,
een trotse luxueuze Bonnetrien.
Daar lag ik naast haar aan het trouwdiner
riekend naar most en vijgen, wol en vet,
maar zij naar mirre, krokus, zwoel gedoe
en copuleuse lekkernij.’
*Bij Aristoteles staat Katharsis (reiniging) voor fysieke, emotionele, religieuze en mentale reiniging.
De Griekse keuken is al heel oud en kent vele streekvariaties. Er zijn zoveel lekkere Griekse recepten en er zijn boeken over vol geschreven. Traditionele ingredienten die u in bijna ieder recept terugvindt zijn: olijfolie, citroen, oregano, uien en knoflook, yoghurt en tomatensaus.
Ik ben dol op Grieks eten. Ook in Nederland kook ik vaak Grieks met onze eigen maagdelijke olijfolie en versgeplukte kruiden. Ik heb altijd zelfgeplukte en gedroogde oregano, tijm, munt, rozemarijn, laurier, salie, bonekruid en ingevroren basilicum, dille, peterselie en selderij van onze eigen planten, struiken en bomen in huis. En in het seizoen van de kruiden gebruik ik ze vers uit eigen tuin. Het seizoen om weer kruiden en ook kamille en eucalytus voor thee te plukken, breekt weer aan.
Op verschillende sites heb ik al Griekse recepten geschreven, traditionele gerechten, maar ook gerechten die u niet zo snel in een restaurant in Griekenland aantreft.
Op deze pagina zal ik de recepten niet nogmaals beschrijven. Ik plaats hier de links naar mijn favoriete authentieke Griekse recepten.
Authentieke Griekse recepten op argolida.nl
Griekse avgolemonosaus
Lamsvlees met andijvie en avgolemonosaus
Griekse gehaktballetjes met avgolemonosaus
Griekse gevulde courgettes met avgolemonosaus
Griekse rijstsoep of Avgolemonosoep
Καλή όρεξη = Smakelijk eten
Terwijl heel Europa geteisterd wordt door enorme hoeveelheden sneeuw of water en daardoor overstromingen en verkeerschaos is het in Griekenland warm. Sinds 1920 is de kerstvakantie niet zo warm geweest in Griekenland.
‘sMiddags een aangenaam zonnetje en de temperatuur loopt wel op tot 21 graden, ‘savonds fris, rond de 10 graden, af en toe een wolk of een bui. Voor Nederlandse begrippen is het hier voorjaar.
Iedere dag wandelen we door de bergen, waar bijna alles groen is, want de olijven-, sinaasappels -en pijnbomen zijn altijd groen. De weinige winterse kale bomen hier zijn walnoten- en vijgebomen.
Iedere berg heeft zijn eigen assortiment aan bloemen, kruiden en wilde eetbare planten. Wij kennen hun voorkeur goed en laten ons graag door hen verwennen.
Op het eiland plukken we kleine wilde witte narcissen, die nu het huis vullen met hun zoete geur.
Onder de tempel van Artemis op de berg Katarachi plukken we Sfongos, een wilde groente met een zoete smaak, Anemonen in alle kleuren lila, roze en blauw en nog heel jonge tijm.
Op Sarandakoupi plukken we Agria anginarakia, wilde artisjokken bladeren, met een bittere smaak.
Op Yialassi plukken we verschillende soorten wilde groenten: Sfongos, Radiki, Prikatsiles, Dakria tis elias, teveel soorten om op te noemen, die ik niet bij de Nederlandse naam ken en knalblauwe Irissen.
Sommige bomen hangen zwaar van de olijven, anderen zijn al geplukt en sommige hebben dit jaar geen vrucht. Om het jaar geeft de boomgaard olie. Ook wij hebben dit jaar te weinig om te laten persen, maar de oogst van vorig jaar volstaat nog tot de winter van 2010.
Merli’s , Navalina’s ,New Hall ( wintersinaasappelen), grote sappige Clementines, andere exotische mandarijnesoorten zoals Tzatzoumes, Kino en gele en rode grapefruits plukken we in onze boomgaard. De citroenboom in de tuin hangt zwaar van de vruchten. De munt wringt kleine groene kopjes uit de dikke rode klei omhoog , de selderij en de venkel staan fier overeind. Ann de granaatappelboom vinden we nog een sappige volrode vrucht, dat is dan wel de allerlaatste van het seizoen.
Op het strand vind ik alle kleuren stenen voor mijn tegels.
Dagelijks komen we met zakken vol natuur weer thuis. We smullen er goed van en ook in de werkplaats gaat iedere steen wel 5 x door mijn handen voor hij een plaatsje krijgt in een tegel of ander object.
De natuur schenkt onvoorwaardelijk en gul en voor iedere bloem, vrucht, kruid of steen bedank ik de natuur ruimhartig.
Het nieuwe jaar begon met storm. Wordt het een stormachtig jaar hier?
4 januari 2010
Oregano, het gelukskruid.
Oregano of de wilde marjolein heet in het Grieks:” Rigani” en in het Latijn: “Origanum majorana”. Oregano is wel het meest gebruikte kruid in Griekenland, u proeft het in iedere salade, over feta, in tomatensaus, in ovenschotels, bij vis.
De “vreugde van de berg” (oros ganos) groeit op alle bergen in Griekenland. Eind april, begin mei, als de bloemknoppen rijp zijn, ruik je de zoete, pittige geur van dit gelukskruid dat de Godin Aphrodite zelfs in haar tuin kweekte.
In Epidavros groeit het kruid overal in de bergen en langs de wegen. De Epidavriaanse oregano bloeit met wit/lichtroze bloempjes. Wij plukken oregano voor de bloei, want het meeste aroma zit in de nog ongeopende bloemknop. Als de knop grijsgroen van kleur is stevig aanvoelt kan er geoogst worden. Takken van ongeveer 30 cm. lengte breken we af, waarvan we de blaadjes rissen, zodat we alleen de knoppen overhouden. We binden zo’n honderd takken in bossen samen en drogen ze ondersteboven in de schaduw. Na 2 weken is de oregano gedroogd. We verzamelen alleen de knoppen, die we bewaren in een grote doos en ons het hele jaar van heerlijk geurend kruid voorziet. Enkele bossen hangen we in de keuken als een geurende decoratie.
Oregano is een van de belangrijkste bestanddelen van pizzakruiden. Oregano kan meegekookt worden in bijv. een tomatensaus en is ook heel lekker in een dressing met olijfolie en citroen. In Mexico is het samen met chilipoeder één van de belangrijkste bestanddelen van chili-con carne-kruiden.
Geneeskrachtige werking van oregano: o.a. krampopheffend, kalmerend, spijsverteringsbevorderend, antiseptisch, eetlustopwekkend, pijnstillend.h Het helpt tegen reuma, nervositeit,verkoudheden, bronchitis, hoesten, schele hoofdpijn, angsten, onrustige slaap. Goed voor de weerstand en tegen alle ziektes die ontstaan door oververmoeidheid.
Psychische werking: Marjoleinessence verwarmt het hart en kalmeert de zenuwen. Bij geestelijke uitputting of zenuwoverspanning schenkt de olie van oregano rust en kalmte. Marjolein in een anti-afrodisiacum. (Bron: Genezende geuren van Erna Droesbeke)
Recepten met oregano
Olijvenpuree
Al in de oudheid at men olijvenpuree. Hiervoor werd het vruchtvlees dat overbleef na het persen gebruikt, maar ook wel de hele olijf.
*1 kop zwarte olijven zonder pit *1 eetlepel oregano *2 eetlepels citroensap
*4 eetlepels olijfolie
Pureer alle ingrediënten in de blender. Na ongeveer 2 uur in de koelkast zijn de smaken doortrokken. De puree kan 4 tot 5 dagen in de koelkast bewaard worden.
Boerensalade
*1 groene paprika *1 rode ui *halve komkommer *1 plak feta van 100 gram
*2 vleestomaten *10 olijven *4 eetlepels olijfolie *sap van een halve citroen
* 1 theelepel oregano
Snijdt de paprika, ui, tomaat en komkommer in grove stukken en meng ze in een schaal samen met de olijven. Leg de plak feta er bovenop.
Maak een dressing van de olijfolie, citroen en oregano en giet deze over de salade.
Meer recepten: Griekse recepten
Oregano hangt te drogen in de schaduw
