Goed luisteren en de juiste vragen stellen is ook Storytelling!
Na afloop van de training bespraken de trainer en ik de gebeurtenissen in de training die we net hadden gegeven. Er waren mooie stappen gezet door de deelnemers in hun persoonlijke ontwikkeling. Dat was ook het onderwerp van de training: persoonlijke effectiviteit en ik had als trainingsactrice de deelnemers geholpen met oefenen.
Het was een klein groepje van 6 mensen in een technisch beroep. We hadden veel geoefend met situaties waarin ze het moeilijk vonden om effectief te communiceren. Hele slimme nerds zou je kunnen zeggen. Gespecialiseerd op hun eigen terrein en weinig communicatief.
Hun vragen besloegen het veld van feedback, slecht nieuws, aansluiten bij de ander, uitleg geven, samen werken en de elevatorpitch.
Maar Erik (laten we hem zo noemen), de trainer zat ergens mee. Dat voelde ik.
‘Jij houdt je toch ook met Storytelling bezig’ zei hij, toen ik er naar vroeg. Ik knikte ja, want ik merkte dat hij met een verhaal wilde komen.
‘Een opdrachtgever begon daarover laatst bij een intakegesprek. Of ik ook Storytelling gebruikte in de training. Ik voelde me wat ongemakkelijk, want dat is niet één van sterke kanten’, zei hij en het klonk heel serieus. Hij zat er echt mee. Hij zat gespannen op de tafel, keek me fronsend en somber aan, de voeten over elkaar geslagen, zijn handen geklemd om het tafelblad .
‘Ik ben geen acteur zoals jij’, zei hij. ‘Mij gaat het niet zo gemakkelijk af om een een goed verhaal aan een groep te vertellen. En bovendien, wat schiet ik er mee op. Wat voor verhaal en wat doe ik er dan mee? Begrijp me goed zei hij. Ik ga regelmatig naar het theater en een goed verhalenverteller, daar geniet ik enorm van en daar heb ik heel veel respect voor. Maar in een training? En toen las ik ook iets over Corporate Storytelling, dat klinkt heel interessant, maar is ook niet geschikt voor de trainingen die ik geef.’
En toen was het stil.
Wandelgangenpraat
Op de gang hoorden we een groep luidruchtig praten met elkaar. We luisterden er even naar.
We vingen wat flarden op van een klacht over een leidinggevende, die niet luistert en toch doet wat hij zelf wil.
‘Dat is ook Storytelling’, zei ik hem. Hij keek me vragend aan.
‘Dat zijn verhalen die in organisaties verteld worden en als je die oppakt en er goed naar luistert en de juiste vragen stelt dan heb je een hoop materiaal waar je mee aan de slag kunt.
Kees
‘Weet je nog, toen ik in de simulatie met Kees overging naar coachend spelen en vragen stelde over zijn wensen?’
‘Ja dat was een goeie move’, zei Erik, ‘want toen werd duidelijk dat Kees geblokkeerd werd door zijn eigen overtuiging; dat de ander hem toch niet snapt.’
‘Precies’, zei ik. ‘ Ik deed dat omdat de rol van de leidinggevende die ik speelde, die vragen niet kon stellen, maar ik wel. En ik stelde de vragen vanuit het perspectief van Storytelling.’
Erik keek me weer vragend aan.
‘Kees zat te klagen en legde de verantwoordelijkheid helemaal bij zijn leidinggevende. In de rol van de leidinggevende voelde ik hoe mijn energie zakte, ik werd moe van hem en de irritatie nam hevig toe. Als ik die leidinggevende had doorgespeeld was er een conflict ontstaan. Natuurlijk was dat ook een leermoment en eyeopener voor Kees geweest, maar dan had ik de zware route genomen.
Nu koos ik ervoor om de energieke route te volgen en in de coachende rol kon ik alle juiste vragen stellen.’
Erik: ‘Je stelde hele goeie vragen en daardoor kwam zijn verhaal naar buiten. Nu realiseert hij zich dat die positieve insteek met de focus op bevredigende resultaten voor hemzelf en de organisatie een groter effect heeft. Hij werd er blij van en ze worden er allemaal beter van, hij en de leidinggevende en de organisatie.’
‘Juist en dat is dus ook Storytelling. De vragen die ik stelde waren afgeleid van het Storytellingmodel van de Reis van de Held, waarin de belangrijkste verhaalelementen worden weergegeven. En ik kon dit doen in deze training met jou, omdat jij met zoveel aandacht werkt, heel secuur en met veel ruimte voor de deelnemer en vertrouwen in mij.
Kees heeft nu ervaren dat hij zijn verhaal kan veranderen en dat hij dan gemakkelijker contact maakt, en resultaten behaalt en dat samenwerken best leuk kan zijn.
Daar hadden we in dit geval, het conflict tussen de leidinggevende en de werknemer niet voor nodig, maar wel een goeie luisteraar en vragensteller. ‘
‘En daar ben jij heel goed in’, zei Erik tegen mij, die altijd heel goed is in het aanmoedigen van anderen. Ik voelde me begrepen en gewaardeerd door hem.
Het kwartje viel
Hij zat inmiddels te wiebelen op de tafel en zijn benen bungelden vrolijk op en neer en er was een grote glimlach op zijn gezicht verschenen.
Hij had er duidelijk zin en wilde meer weten over Storytelling. We besloten samen een hapje te gaan eten, waarbij ik hem heb ingewijd in de beginselen van Storytelling in een training.
Samen kunnen we nu nog meer bereiken in een training en Storytelling bewuster inzetten.
Wil jij ook meer weten over hoe je Storytelling in jouw trainingen in kunt zetten?
Kom dan op naar de Masterclass storytelling.
‘Als je erkent wat jouw hart doet opspringen, dan ontrolt het pad zich vanzelf.’
Tips
Hier volgen alvast een paar tips over de eerste stap.
• Luister naar de wens/ het verlangen achter het verhaal
• Stel open vragen
• Stel verhelderende vragen over wat je mist of niet begrijpt in het verhaal
• De vragen komen voort uit het verhaal van de ander en niet uit je eigen referentiekader
• Onthoud je van oordelen
• Zoek niet naar oplossingen
• Vat regelmatig samen en moedig aan om meer te vertellen
Tip2
Een prachtig voorbeeld staat in het boek van Stephen R.Covey: Het 3e alternatief op pagina 106.
Vragen en ervaringen
Wat zijn jouw vragen en ervaringen over Storytelling in trainingen.
Reageer hieronder om van elkaar te kunnen leren.
Hallo Marleen,
Dank voor je vraag. In mijn ervaring kun je in alle ‘rollen’ coachend spelen. (ik speel nooit meer een rol, ik speel gedrag)
Als traningsacteur heb je altijd de mogelijkheid om te sturen en te kiezen wat je wel en niet laat zien of zegt in het tegenspel. Het leerdoel van de cursist is leidend. Sturen in een simulatie wil zeggen: vragen stellen, feedback geven, woorden geven aan gevoel, schakelen naar een ander onderwerp of competentie zoals je ook in assessments doet.
Je biedt de oefenaar daarmee hulp om meteen iets anders te doen, in plaats van maar weer in dezelfde valkuil te lopen.
Bijv. de l.g wil leren omgaan met het onder-tegengedrag van een medewerker. De medewerker is bijv. aangeslagen en boos omdat er iets moet veranderen, wat ze niet wil. Ik speel ja-maar gedrag, mokkend en klagend. Nu kan ik wachten tot de l.g eindelijk gaat vragen:’Hoe voelt het voor jou’, ‘Wat maakt dat je er zo tegenop ziet’ en doorvraagt of gevoelsreflecties gaat geven. Maar als dat niet gebeurt, kan ik er voor kiezen om vragen te stellen in de rol door te zeggen. ‘Heb je enig idee hoe ik me voel?’ of ‘wil je weten waarom ik dat niet wil?’ Of feedback geven, zoals: ‘Ik heb niet de indruk dat je me begrijpt.’
In de reële situatie zou de medewerker dat misschien niet doen, maar dit is een oefensituatie met als doel de oefenaar te bekrachtigen in nieuw gedrag.
Soms fluister ik tussendoor de oefenaar toe, wat een effectieve vervolgstap zou zijn. Ik geef ze natuurlijk altijd eerst zelf de gelegenheid om het nieuwe gedrag in te zetten, maar soms zitten cursisten zo te worstelen en blijven ze oud gedrag herhalen omdat ze bijv. zenuwachtig zijn voor het spel, waar iedereen naar kijkt. En we weten dat emoties het denken beïnvloeden. Dan bied ik hulp door coachend te spelen.
Ik hoop dat ik hiermee antwoord heb gegeven op je vraag.
Hartelijke groet van Karen de Vries
Dag Karen,
Ik las net (pas) deze blog. Het triggert me, een andere meer coachende aanpak in rollenspelen. En ik vraag me af: is deze coachende rol die je pakte, makkelijker te pakken in een rol als bijv. leidinggevende? Hoe zet je dit in als je als actrice bijvoorbeeld in de rol van een medewerker of deelnemer zit. En de oefenaar is trainer/docent/leidinggevende?
Dank en groet!
Marleen
Hallo Benjamin,
Goeie vragen, dankjewel. Ik twijfelde om dat allemaal op te schrijven, omdat het verhaal dan zo lang werd. Maar ik zal proberen het kort te beschrijven.
Spel: Ik blijf in de rol van leidinggevende, alleen speel ik vanuit ander gedrag; de vragensteller. Meestal merkt de cursist dat niet eens, want die is geconcentreerd op antwoorden geven.
Vragen stellen: Hij zegt: ‘Ik heb het zo druk en dan komt iedereen ook nog de hele dag met vragen naar me toe, dat gaat gewoon niet’. De L.g die ik speelde had in dat geval bijv.gezegd: ‘Ja maar jij bent ook de specialist en ik wil graag dat jij de anderen helpt’. Maar dat deed ik niet, ik switchte naar coachend spelen. Ik stel dan vragen als: ‘Hoe vind je het om specialist te zijn? Hoe zou jouw werkdag er idealiter uit zien?’. Ik ga zijn verhaal onthullen, met veel open doorvragen, waardoor hij zich erkend voelt en de oplossingen uit zijn eigen verhaal tevoorschijn komen. Ik geef complimenten en zoem in op zijn mogelijkheden en niet op de onmogelijkheden.
Na het spel leg ik uit wat ik gedaan heb en hoe de medewerker een volgende keer zelf zijn verhaal anders kan insteken. De reacties zijn meestal opluchting, energie en inzicht. Vaak hoor ik: ‘Oh zo had ik er nog niet naar gekeken’, waardoor ze zelf inzicht hebben gekregen in hun wens achter de klacht. In de klassieke versie van rollenspel hadden we de cursist geleerd om zijn l.g. aan te spreken op haar gedrag, dat ze niet voldoende luistert. Nu heeft de cursist geleerd om zijn verhaal te veranderen, waardoor het gedrag van de l.g. ook zal veranderen.
Ik hoop dat dit je wat meer duidelijkheid geeft.
Hartelijke groet van Karen
Dag Karin
Ik lees altijd met belangstelling je weblogs en aankondigingen en probeer mij zo een beeld te vormen van wat de essentie is van storytelling en hoe dat dan gaat. Deze keer zat ik echt met een “leeg gevoel” omdat ik hoopte dat jij na ….
“Als ik die leidinggevende had doorgespeeld was er een conflict ontstaan. Natuurlijk was dat ook een leermoment en eyeopener voor Kees geweest, maar dan had ik de zware route genomen.
Nu koos ik ervoor om de energieke route te volgen en in de coachende rol kon ik alle juiste vragen stellen.’
….. helaas niet doorging met toelichten hoe die energieke route door jou geplaveid werd.
Wel begreep ik uit …
Erik: ‘Je stelde hele goeie vragen en daardoor kwam zijn verhaal naar buiten.
… dat het effectief was geweest.
Zou je misschien een tipje van de sluier willen oplichten door een voorbeeld te geven van zo’n effectieve bevraging? en “als wie” je die vragen dan stelt?
Dat zou ik zeer waarderen. Bij voorbaat dank
Groet
Benjamin